محمد نجفیان، دبیر اجرایی اتاق اهواز در آستانه اجلاس سراسری دبیران اتاق‌های بازرگانی کشور در یادداشتی بر لزوم تحول بنیادین در عملکرد این نهادهای کلیدی اقتصادی تأکید کرد.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز در سال‌های اخیر با تمرکز بر سه محور اساسی تقویت زنجیره‌های تولیدی صادرات‌محور، بازطراحی ساختارهای سازمانی و مالی و ارائه خدمات نوآورانه و خدمت‌محور، گام‌های مؤثری در جهت تحول ساختاری و عملیاتی برداشته است.
در دنیایی که اقتصاد با سرعتی بی‌سابقه در حال تحول است، اتاق‌های بازرگانی فرصت بی‌نظیری دارند تا از نهادهای سنتی و اداری به نهادهایی پویا، نوآور و خدمت‌محور تبدیل شوند. رقابت‌پذیری در بازارهای ملی و بین‌المللی، پیشرفت‌های فناوری دیجیتال و نیازهای متنوع فعالان اقتصادی، ضرورت بازمهندسی ساختارهای سنتی و ایجاد رویکردی چابک و پاسخگو را بیش‌ازپیش آشکار کرده است.
اتاق اهواز با تکیه‌بر ظرفیت‌های منحصربه‌فرد خوزستان در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و کشاورزی، سال‌هاست که بر تشکیل و توسعه زنجیره‌های تولیدی صادرات‌محور تأکید دارد. این زنجیره‌ها که از تولید مواد اولیه تا عرضه محصول نهایی در بازارهای جهانی را دربرمی‌گیرند، می‌توانند ارزش افزوده بالایی ایجاد کرده و بنگاه‌های کوچک و متوسط را به بازارهای بین‌المللی متصل کنند.
جهان امروز تحت تأثیر تغییرات سریع فناوری، جهانی‌سازی و تحولات قوانین تجاری قرار دارد. از خوزستان با ظرفیت‌های عظیم صادراتی تا مناطق معدنی یزد و مراکز صنعتی تبریز، هر منطقه‌ای در ایران فرصت‌ها و نیازهای خاص خود را دارد. اتاق‌های بازرگانی به‌عنوان پل ارتباطی بین بخش خصوصی و دولت می‌توانند با چابک‌سازی فرآیندها و بهره‌گیری از فناوری، نقش محوری در توسعه این ظرفیت‌ها ایفا کنند.
تجربه اتاق اهواز در تقویت زنجیره‌های صادراتی نشان داده است که حرکت به سمت ساختارهای منعطف و خدمت‌محور نه تنها بهره‌وری بنگاه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه جایگاه اتاق‌ها را در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی تقویت می‌کند. صادرکنندگان خوزستانی در حوزه‌هایی مانند خرما و محصولات پتروشیمی اغلب با چالش‌هایی همچون پیچیدگی فرآیندهای گمرکی، کمبود زیرساخت‌های لجستیکی و دسترسی محدود به اطلاعات بازارهای هدف مواجه هستند. این چالش‌ها فرصتی برای اتاق‌ها فراهم می‌کند تا با ارائه خدمات هدفمند، موانع را به فرصت‌هایی برای رشد تبدیل کنند.
برای تحقق این هدف و حمایت از زنجیره‌های صادراتی، اتاق‌های بازرگانی می‌توانند با تکیه‌بر فناوری و نوآوری، خدمات خود را بازطراحی کنند. یکی از مهم‌ترین گام‌ها، راه‌اندازی یک سامانه دیجیتال یکپارچه با است. این سامانه قادر است خدماتی نظیر ثبت شرکت، استعلام گواهی‌ها، مشاوره مالیاتی و صادراتی و تحلیل داده‌محور بازارهای هدف را به‌صورت آنلاین و شفاف ارائه دهد.
صادرکنندگان خرمای خوزستان می‌توانند از طریق داشبوردهای شخصی‌سازی‌شده این سامانه، اطلاعات به‌روز از بازارهای هدف مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس یا اروپا را دریافت کرده و فرآیندهای گمرکی خود را به‌راحتی مدیریت کنند.
این سامانه با افزایش سرعت و شفافیت خدمات، اعتماد اعضا را تقویت کرده و با ارائه گزارش‌های دوره‌ای مبتنی بر شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI)، کیفیت خدمات را تضمین می‌کند. اتاق اهواز با تجربه موفق در پیگیری زنجیره‌های صادراتی، می‌تواند پیشگام پیاده‌سازی این سامانه در سطح ملی باشد.
ایجاد مراکز رشد مشاوره‌ای تخصصی گام دیگری در حمایت از زنجیره‌های صادراتی است. این مراکز با گردآوری کارشناسان در حوزه‌های صادرات، تأمین مالی، استانداردهای بین‌المللی و فناوری اطلاعات، می‌توانند مشاوره‌های عملیاتی و هدفمند به بنگاه‌ها ارائه دهند. در خوزستان که قطب تولید محصولات پتروشیمی و کشاورزی است، چنین مرکزی می‌تواند با ارائه تحلیل‌های داده‌محور از بازارهای صادراتی، به بنگاه‌های کوچک و متوسط کمک کند تا جایگاه خود را در زنجیره‌های جهانی ارزش تقویت کنند.
شبکه‌سازی هوشمند بین اعضا بخش کلیدی دیگری در این مسیر است که به‌طور مستقیم به تقویت زنجیره‌های صادراتی کمک می‌کند. مناطق مختلف ایران از سیستان و بلوچستان با ظرفیت‌های معدنی تا مازندران با محصولات کشاورزی، نیازمند بسترهایی برای ارتباط‌سازی هدفمند هستند.
اتاق‌های بازرگانی می‌توانند با برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال برای معرفی فرصت‌های همکاری، زنجیره‌های تأمین منطقه‌ای و ملی را تقویت کنند. اتاق اهواز با تکیه‌بر ظرفیت‌های خوزستان می‌تواند بازارهای تخصصی برای محصولاتی مانند نیشکر، خرما و مشتقات پتروشیمی راه‌اندازی کند.
اتصال تولیدکنندگان خرمای خوزستان به شرکت‌های بسته‌بندی و صادرکنندگان بین‌المللی می‌تواند ارزش افزوده این محصول را چندبرابر کند. این شبکه‌سازی، اکوسیستم کسب‌وکار را تقویت کرده و رقابت‌پذیری منطقه‌ای را ارتقا می‌دهد.
آموزش و توانمندسازی اعضا رکن اساسی این تحول است. اتاق‌های بازرگانی می‌توانند با طراحی پلتفرم‌های آموزش مجازی، دوره‌های تخصصی در زمینه‌هایی مانند بازاریابی بین‌المللی، مدیریت زنجیره تأمین و استفاده از فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین برای ردیابی محصولات صادراتی ارائه دهند. در خوزستان، آموزش‌هایی متناسب با نیازهای صادرکنندگان پتروشیمی یا کشاورزی، مانند رعایت استانداردهای بین‌المللی یا تحلیل بازارهای صادراتی، می‌توانند تأثیر چشمگیری داشته باشند.
اتاق اهواز با تأکید بر زنجیره‌های صادراتی، می‌تواند این آموزش‌ها را با همکاری دانشگاه‌ها و مؤسسات بین‌المللی ارائه دهد و برای بنگاه‌های کوچک، یارانه‌هایی در نظر بگیرد تا دسترسی همگانی تضمین شود. این برنامه‌ها، بنگاه‌ها را برای رقابت در بازارهای جهانی آماده کرده و ظرفیت صادراتی کشور را تقویت می‌کنند.
پایش مستمر نیازها و رفع موانع کسب‌وکار بخش جدایی‌ناپذیر این نقشه‌راه است. اتاق‌های بازرگانی می‌توانند با ایجاد واحدهای تحلیل و پایش، از طریق نظرسنجی‌های دوره‌ای و گفت‌وگوهای مستقیم، نیازها و چالش‌های اعضا را شناسایی کنند. در خوزستان، مسائلی مانند پیچیدگی‌های گمرکی یا کمبود زیرساخت‌های لجستیکی از موانع اصلی صادرکنندگان هستند.
اتاق اهواز می‌تواند با همکاری دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان مجلس، این موانع را پیگیری و رفع کند و گزارش‌های شفافی از اقدامات انجام‌شده منتشر نماید. این شفافیت، مشارکت اعضا را افزایش داده و اعتماد آن‌ها به اتاق را تقویت می‌کند. تجربه اتاق اهواز در پیگیری زنجیره‌های صادراتی نشان داده است که این رویکرد می‌تواند به توسعه صادرات منطقه‌ای منجر شود.
توسعه منابع انسانی چابک، پایه این تحول است. اتاق‌های بازرگانی باید نیروهای جوان و خلاق را جذب کرده و با آموزش‌های تخصصی در حوزه‌هایی مانند فناوری‌های دیجیتال و مدیریت صادرات، آن‌ها را توانمند کنند. ایجاد تیم‌های پروژه‌محور کوچک که به‌صورت متمرکز روی زنجیره‌های صادراتی کار کنند، می‌تواند کارایی اتاق‌ها را افزایش دهد.
اتاق اهواز با تجربه در این زمینه، می‌تواند با نهادینه‌سازی فرهنگ سازمانی مبتنی بر نوآوری و پاسخگویی، الگویی برای سایر اتاق‌ها باشد. این رویکرد، بهره‌وری داخلی اتاق را بالا برده و توانایی آن در حمایت از اعضا را تقویت می‌کند.
اتاق‌های ایران، از اهواز تا تبریز، می‌توانند با اجرای این نقشه‌راه، به موتور محرک توسعه اقتصادی کشور تبدیل شوند. تأکید اتاق اهواز بر تشکیل زنجیره‌های تولیدی صادرات‌محور، نمونه‌ای موفق از این رویکرد است که می‌تواند در سطح ملی گسترش یابد. این تحول، با تقویت صادرات، جذب سرمایه‌گذاری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، بهره‌وری بنگاه‌ها را افزایش داده و جایگاه اتاق‌ها را در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی مستحکم می‌کند.
اتاق اهواز، با تکیه‌بر ظرفیت‌های بی‌نظیر خوزستان و تعهد به چابک‌سازی و خدمت‌محوری، آماده است تا پیشگام این تحول باشد و با هم‌افزایی اعضا، فناوری و خلاقیت، آینده‌ای روشن برای اقتصاد منطقه و کشور رقم بزند.
